Κολομβία. Μετά από μήνες κλειδώματος, κατά τη διάρκεια του οποίου το κράτος συνέχισε να βιάζει, δολοφονεί και να σφαγιάζει, οι Κολομβιανοί βγαίνουν ξανά στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την εγκληματική τους κυβέρνηση δίνοντας νέα ώθηση στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.
Αρχικά δημοσιεύθηκε από το Roar Mag. Γράφτηκε από τον José Antonio Gutiérrez D.
Μέχρι τα τέλη του 2019, ένα ιστορικό κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων διαρρέει τη Λατινική Αμερική, με πρωτοφανείς εξεγέρσεις στη Χιλή, τον Ισημερινό, το Περού, την Αϊτή και την Κολομβία. Για τις πολιορκημένες κυβερνήσεις που ήταν μέρος ενός νέου πακέτου δεξιών κομμάτων που είχαν έρθει στην εξουσία μετά την υποχώρηση της ροζ παλίρροιας, η βοήθεια έφτασε με τη μορφή της παγκόσμιας πανδημίας COVID-19 και των επακόλουθων εθνικών περιορισμών που ουσιαστικά – αλλά προσωρινά – διέκοψε τις διαμαρτυρίες.
Τώρα, το διάλειμμα φαίνεται να έχει τελειώσει. Στη Βολιβία, μετά από μήνες αντίστασης σε επίπεδο δρόμου, η πραξικοπηματική κυβέρνηση εκδιώχθηκε από την εξουσία μέσω της ψηφοφορίας, εκθέτοντας την έλλειψη νομιμότητας αυτής της ρατσιστικής κλίκας που υποστηρίχθηκε αδρά από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις “Ηνωμένες Πολιτείες. Και στη Χιλή, ο λαός έθαψε τελικά τα τελευταία θεσμικά απομεινάρια της δικτατορίας απορρίπτοντας το σύνταγμα του Πινοσέτ και ζητώντας μια νέα εκλογική διαδικασία .
Στην Κολομβία, αν και απέχουμε ακόμη πολύ από τη νίκη ενός λαού, το γεγονός ότι ο λαός έχει βγάλει για άλλη μια φορά στους δρόμους οργανώνοντας αντικυβερνητικές διαδηλώσεις για να διαμαρτυρηθεί για μια παράνομη κυβέρνηση με αμείωτη ικανότητα να παράγει διάφορα σκάνδαλα σε καθημερινή βάση, είναι από μόνο του ένα είδος θριάμβου και μια απίστευτη επίδειξη ανθεκτικότητας.
Μια δεκαετία μαζικών κινητοποιήσεων
Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο, η απεργία των πολιτών της 21ης Νοεμβρίου 2019 ήταν η πιο τρομερή εθνική διαμαρτυρία στην ιστορία της Κολομβίας. Ένας ευρύς συνασπισμός κοινωνικών κινημάτων, με επικεφαλής το εργατικό συνδικάτο CUT, κάλεσε τον λαό να διαμαρτυρηθεί για τη διαφθορά, την ανεργία, το υψηλό κόστος διαβίωσης, τη φορολογική μεταρρύθμιση, για την υπεράσπιση του δικαιώματος στην κοινωνική διαμαρτυρία και να ζητήσει τον τερματισμό της καταστολής και της στρατιωτικοποίησης. Ενώ τα αριστερά κόμματα ήταν μάλλον απόμακρα σε αυτό το κάλεσμα, οι απλοί άνθρωποι βγήκαν μαζικά στους δρόμους.
Η δολοφονία του εφήβου Ντίλαν Κρουζ από την αστυνομία εξόργισε τους ανθρώπους που μετέτρεψαν τη δυσαρέσκεια σε οργή: εκατομμύρια βγήκαν στους δρόμους για μια ολόκληρη εβδομάδα εξέγερσης, χτυπώντας άδεια δοχεία αψηφώντας τη στρατιωτικοποίηση των πόλεων και την απαγόρευση κυκλοφορίας που αποφάσισε ο Πρόεδρος Ιβάν Ντούκε.
Αυτές οι διαμαρτυρίες δεν ήρθαν από το πουθενά. Ήταν το αποτέλεσμα περισσότερων από μια δεκαετία, κυρίως αγροτικών, μαζικών κινητοποιήσεων: οι κόπτες ζαχαροκάλαμου και οι αυτόχθονες οργανώσεις το 2008, οι φοιτητές το 2011, η αγροτιά το 2013, και το περιβαλλοντικό κίνημα που συγκέντρωσε αγροτικές και αστικές μάζες σε αντίθεση με τη μη βιώσιμη αναπτυξιακή ατζέντα της κυβέρνησης όλα συνέβαλαν στη ζύμωση αυτού του τελευταίου μαζικού κινήματος.
Κρατικά εγκλήματα κατά τη διάρκεια του κλειδώματος
Εν μέσω κυβερνητικών συνομιλιών για εθνικό διάλογο και την περίοδο των διακοπών, οι διαδηλώσεις σταμάτησαν προσωρινά μέχρι το τέλος του 2019. Όταν το CUT αποφάσισε να ξεκινήσει νέα απεργία στα τέλη Μαρτίου του 2020 επειδή οι συνομιλίες με την κυβέρνηση δεν οδηγούσαν πουθενά, η κυβέρνηση αποφάσισε ένα εθνικό κλείδωμα εκείνη την εβδομάδα, δήθεν ως απάντηση στην κρίση υγείας που προκλήθηκε από την κλιμάκωση των περιπτώσεων COVID-19 σε όλη τη χώρα. Κατά μία έννοια, αυτή η πανδημία ήταν ένα θείο δώρο για τον ανίκανο Πρόεδρο Duque — η κυβέρνηση του οποίου έχει κατηγορηθεί για σχέσεις με τους εμπόρους ναρκωτικών, σκάνδαλα για κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σφαγές παιδιών.
Καθώς οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να μείνουν στο σπίτι σε μια χώρα όπου πάνω από το 50 τοις εκατό του εργατικού δυναμικού εξαρτάται από ένα καθημερινό εισόδημα στην άτυπη οικονομία, η πείνα έγινε μια απειλή που ήταν επίφοβη όσο και ο ίδιος ο ιός. Για τους περισσότερους, η υποσχόμενη οικονομική στήριξη δεν υλοποιήθηκε ποτέ και οι κόκκινες σημαίες υψώθηκαν σε σπίτια πεινασμένων οικογενειών ως σύμβολο της επιθυμίας τους. Οι άνθρωποι που διαμαρτύρονταν για την έλλειψη υποστήριξης αντιμετωπίστηκαν με σοβαρή καταστολή — ο αυτοαποκαλούμενος “προοδευτικός” δήμαρχος της Ciudad Bolívar, της Μπογκοτά ανέπτυξε ελικόπτερα για να βομβαρδίσει τους διαδηλωτές με δακρυγόνα.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι πολιτικοί παραβίασαν την καραντίνα, όπως τους άρεσε – ο Γενικός Εισαγγελέας Francisco Barbosa και η οικογένειά του πέταξε στο νησί της Καραϊβικής του San Andrés σε ένα κυβερνητικό αεροπλάνο στη μέση του κλειδώματος, για παράδειγμα, ενώ καυχιέται δημοσίως ότι θα το κάνει ξανά. Πάνω από 100 δήμαρχοι και διοικητές βρίσκονται επί του παρόντος υπό έρευνα για υπεξαίρεση κεφαλαίων που προορίζονταν, για την καταπολέμηση του COVID-19 ή για τη στήριξη οικογενειών που επλήγησαν από την πανδημία.
Οι φυλακές της Κολομβίας είναι κατά μέσο όρο άνω του 50 τοις εκατό υπερπλήρεις, αλλά σε ορισμένες φυλακές ο αριθμός αυτός μπορεί να αυξηθεί έως και 400 τοις εκατό. Καθώς οι κρατούμενοι διαμαρτυρήθηκαν για αυτόν τον δυνητικά θανατηφόρο υπερπληθυσμό εν μέσω της έκτακτης ανάγκης του covid-19, απαιτώντας καλύτερη υγιεινή, μάσκες προσώπου και γάντια, η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν εξαιρετικά βάναυση. Στη φυλακή La Modelo, ένα πραγματικό μπουντρούμι, 23 κρατούμενοι σφαγιάσθηκαν σε μια νύχτα διαμαρτυρίας.
Έξω από τα τείχη των φυλακών, στρατιωτικές επιθέσεις — δήθεν για σκοπούς καταπολέμησης των ναρκωτικών — σε περιοχές παραγωγής κόκας άφησαν δεκάδες νεκρούς. Η συνεχιζόμενη στρατιωτικοποίηση αχανών αγροτικών περιοχών οδήγησε επίσης σε άλλες απειλητικές μορφές καταχρήσεων, όπως ο μαζικός βιασμός μιας αυτόχθονης κοπέλας από τον στρατό. Μετά την καταγγελία αυτού του εγκλήματος, προκαλώντας μεγάλη δημόσια οργή, διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν πάνω από 100 στρατιωτικοί που έχουν ερευνηθεί για φερόμενη σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων από το 2016.
Εν τω μεταξύ, η δολοφονία κοινωνικών ακτιβιστών, υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποστρατευμένων ανταρτών συνεχίστηκε. Οι κανόνες καραντίνας δεν ίσχυαν για τις ομάδες θανάτου, φυσικά — περίπου 250 αποστρατευμένοι αντάρτες και πάνω από 1.000 ακτιβιστές της βάσης έχουν δολοφονηθεί από την ειρηνευτική συμφωνία του 2016.
Ομάδες αυτόχθονων διαδηλώνουν στην πρωτεύουσα
Οι άνθρωποι ωστόσο, επέστρεψαν στους δρόμους με δύναμη, ως απάντηση στη δολοφονία του Javier Ordoñez, ένα νεαρό δικηγόρο που εργάζονταν ως οδηγός ταξί ο οποίος χτυπήθηκε με ηλεκτροφόρα γκλόμπ και ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από την αστυνομία στις 8 Σεπτεμβρίου. Καθώς το βίντεο του βασανισμού του έγινε viral, οι άνθρωποι βγήκαν για να διαμαρτυρηθούν αυθόρμητα παντού, επιτιθέμενοι σε δεκάδες αστυνομικά τμήματα σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας. Η αστυνομία αντέδρασε βάναυσα, δολοφονώντας 15 ανθρώπους στην Μπογκοτά το επόμενο βράδυ σε μια από τις χειρότερες σφαγές που καταγράφηκαν στην πρωτεύουσα.
Εν τω μεταξύ, στην Cauchca, στο νότιο τμήμα της χώρας, οι οργανώσεις αυτοχθόνων κάλεσαν τον πρόεδρο να συζητήσει την εκτεταμένη φτώχεια και τη σοβαρή κρίση που αντιμετωπίζουν στα εδάφη τους: ανεξέλεγκτη βία, στρατιωτικοποίηση και αποτυχία εκπλήρωσης των υποσχέσεων της ειρηνευτικής συμφωνίας. Δεδομένου ότι ο πρόεδρος δεν έλαβε υπόψη τις κλήσεις τους, 8.000 αυτόχθονες άνθρωποι οργάνωσαν ένα λεγόμενο “minga” – μια αυτόχθονα λέξη για μια συλλογική προσπάθεια – και ταξίδεψαν από την Cauca όλη τη διαδρομή προς την Μπογκοτά, όπου έφτασαν στις 18 Οκτωβρίου.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους, έλαβαν συντριπτική υποστήριξη από τους ανθρώπους που συνάντησαν, οι οποίοι είδαν αυτό το κίνημα ως αντανάκλαση του γενικευμένου θυμού εναντίον μιας κυβέρνησης που θεωρείται διεφθαρμένη, αναποτελεσματική και κατασταλτική. Ο Πρόεδρος Duque — ή μια κενή καρέκλα με το όνομά του πάνω της, για να είμαστε ακριβείς — υποβλήθηκε σε πολιτική δίκη μπροστά από το κυβερνητικό μέγαρο την επόμενη ημέρα. Οι οργανώσεις αυτοχθόνων τον κατηγόρησαν για την προώθηση ενός ολοκληρωτικού κράτους και για την περιφρόνηση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών δικαιωμάτων του λαού, μια κατάσταση που επιδεινώθηκε από την κρίση COVID-19.
Συμπίπτοντας με τη “minga” τα εργατικά συνδικάτα κάλεσαν για απεργίες για να ξαναρχίσουν μετά το κλείδωμα του Μαρτίου. Οι ηγέτες των συνδικάτων παραπονιούνται ότι η κυβέρνηση δεν τήρησε το λόγο της για το γεγονός ότι δεν προχώρησε στις μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα, το οποίο πιέζει αδυσώπητα, εκμεταλλευόμενη τους όρους κλειδώματος.
Οι εργαζόμενοι απαιτούν επίσης ένα βασικό μισθό για όσους έχασαν τη δουλειά τους λόγω της πανδημίας, περισσότερες επενδύσεις στα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης και μέτρα για την πρόληψη της μαζικής βίας κατά των ηγετών της κοινότητας και των γυναικών. Στις 21 Οκτωβρίου, χιλιάδες βγήκαν πραγματοποιώντας αντικυβερνητικές διαδηλώσεις για άλλη μια φορά. Οι αυτόχθονες ομάδες παραμένουν στην Μπογκοτά, οι άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα εξακολουθούν να είναι θυμωμένοι, και οι επόμενοι μήνες θα είναι, κατά πάσα πιθανότητα, μήνες αγώνα.
Η μάχη για την Κολομβία
Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, παρά τις σφαγές, τις δολοφονίες και τον συνεχιζόμενο πόλεμο κατά των αγροτικών κοινοτήτων, ο λαός της Κολομβίας εξακολουθεί να έχει τη βούληση και τη δύναμη να αντισταθεί στη δολοφονική μηχανή που βρίσκεται στην εξουσία.
Αυτό που είναι αξιοσημείωτο στο σημερινό πλαίσιο, όπως αποδεικνύεται από τις επιθέσεις σε δεκάδες αστυνομικά τμήματα, είναι η απόλυτη έλλειψη νομιμότητας που έχει στα μάτια του λαού η κυβερνώσα κλίκα και άλλα θεσμικά όργανα του κράτους. Υπό αυτή την έννοια, μπορεί κανείς να αναρωτηθεί, σε ποιο βαθμό τακτικές όπως η minga, η οποία στοχεύει στη διαπραγμάτευση με μια πολύ δυσφημημένη κυβέρνηση, μπορεί πράγματι να εμποτίσει κάποια νομιμότητα σε αυτή.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο για πολλούς ακτιβιστές της βάσης, αντί να συσσωρεύουν ένα ολοένα αυξανόμενο βουνό συμφωνιών και υποσχέσεων που δεν θα υλοποιηθούν ποτέ, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε αυτή τη μαζική κινητοποίηση ως μέσο ανάκτησης της κυριαρχίας από κάτω, ως την πραγματική έκφραση μιας νέας λαϊκής δύναμης.
Η μάχη για την Κολομβία δεν είναι ακριβώς ένα πικνίκ της Κυριακής. Ο αριθμός των πτωμάτων των τελευταίων τριών δεκαετιών μαρτυρεί τη βαρβαρότητα της ολιγαρχίας. Καθώς η χώρα μπαίνει σε έναν νέο κύκλο ένοπλων συγκρούσεων, και καθώς κλιμακώνεται η κοινωνική διαμαρτυρία, θα δούμε με κάθε βεβαιότητα τις απεγνωσμένες προσπάθειες αυτής της απαξιωμένης ολιγαρχίας να διατηρήσει τα ηνία της εξουσίας με καθαρή επιβολή δύναμης. Συνειδητοποιούν ότι το σύντομο καλοκαίρι των δεξιών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική πλησιάζει στο τέλος του και φοβούνται ότι θα είναι οι επόμενες. Δεν φοβούνται μια αδύναμη και χρόνια διχασμένη αριστερά στην εκλογική αρένα· Φοβούνται τη δύναμη των οργανωμένων ανθρώπων στους δρόμους.
Δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί το γεγονός ότι, εάν τα μισά από αυτά που συμβαίνουν επί του παρόντος στην Κολομβία, θα συνέβαιναν, για παράδειγμα, στη Βενεζουέλα, θα υπάρξουν εκκλήσεις για κυρώσεις, ακόμη και παρεμβάσεις από τη λεγόμενη διεθνή κοινότητα. Ωστόσο, δεδομένου ότι αυτό συμβαίνει στην Κολομβία με τη συνενοχή της ΕΕ και των “ΗΠΑ, οι οποίοι συμβάλλουν αδρά ουσιαστικά και ηθικά στην κυβέρνηση, το μόνο που ακούμε είναι μια εκκωφαντική σιωπή.
Είναι υψίστης σημασίας να φέρουμε σε δύσκολη θέση αυτούς τους διεθνείς υποστηρικτές της εγκληματικής κυβέρνησης του Duque καταγγέλλοντας αυτό που πραγματικά συμβαίνει στην Κολομβία σε όλες τις άξεστες λεπτομέρειές του, και να καταστρέψουμε, μια για πάντα, τον μύθο ότι η Κολομβία είναι μια δημοκρατία που σέβεται το κράτος δικαίου. Χιλιάδες νεκροί μαρτυρούν αυτή την πλάνη. Ανεξάρτητα από τον τρόπο επίλυσης της, η μάχη για την Κολομβία, θα έχει, αναμφίβολα, μοιραίες συνέπειες σε μια ήπειρο που φαίνεται, για άλλη μια φορά, να βρίσκεται στα πρόθυρα επαναστατικών αλλαγών.
Ο José Antonio Gutiérrez D. είναι ένας ελευθεριακός ακτιβιστής που ζει στην Ιρλανδία. Είναι συγγραφέας του “Problems and Prodceses of Anarchism” (στα πορτογαλικά, 2011), συν-συγγραφέας με τον Renán Vega του “Siempre de Pie, Nunca Rendidos” (μια κοινωνική ιστορία των κοπτών ζαχαροκάλαμου στην Κολομβία, 2019) και συντάκτης του Libertarian Origins of the First of May στη Λατινική Αμερική (2010). Είναι επίσης συχνός συνεργάτης για ιστοσελίδες όπως rebelion.org, prensarural.org και anarkismo.net.
