“Πρέπει οι αναρχικοί να ψηφίζουν;” είναι η λάθος ερώτηση

Του Wayne Price. Μετάφραση: Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης.

Καθώς γράφω αυτό το κείμενο, πλησιάζουμε όλο και πιο κοντά στην ημέρα των εκλογών στις ΗΠΑ, τον Νοέμβριο του 2024. (Αν και αν αυτό το κείμενο διαβαστεί μετά από αυτές τις εκλογές, τα θέματα που συζητούνται θα πρέπει να εξακολουθούν να είναι επίκαιρα). Ο μικρός αριθμός των ανθρώπων που θεωρούν τους εαυτούς τους αναρχικούς συζητούν για το αν θα ψηφίσουν. Από τον Μιχαήλ Μπακούνιν και τον Πιοτρ Κροπότκιν στα τέλη του 19ου αιώνα και μετά, οι επαναστάτες αναρχικοί έχουν απορρίψει τη συμμετοχή στις εκλογές.

Σύμφωνα με τα λόγια του Κροπότκιν, “Οι αναρχικοί αρνούνται να είναι κόμμα της σημερινής κρατικής οργάνωσης και να την υποστηρίξουν μεταγγίζοντας φρέσκο αίμα σε αυτήν. Δεν επιδιώκουν να συγκροτήσουν κάτι τέτοιο και καλούν τους εργαζόμενους να μην υποστηρίξουν πολιτικά κόμματα στα κοινοβούλια… Έχουν προσπαθήσει να προωθήσουν τις ιδέες τους απευθείας στις εργατικές οργανώσεις και να παρακινήσουν αυτά τα συνδικάτα σε έναν άμεσο αγώνα ενάντια στο κεφάλαιο….”. (2002; p. 287)

Αυτό βασίζεται στην κεντρική διαπίστωση ότι το κράτος δεν είναι ουδέτερο. Από τη φύση του, υπηρετεί τους πλούσιους και ισχυρούς στην εκμετάλλευση και καταπίεση των ανθρώπων. Αυτός ο κρατικός μηχανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ειρηνική και “δημοκρατική” δημιουργία μιας ελεύθερης σοσιαλιστικής δημοκρατίας. Οι αναρχικοί πιστεύουν ότι ο καπιταλισμός και το κράτος του πρέπει να ανατραπούν, να καταργηθούν και να αντικατασταθούν από συνεργατικούς, αυτοδιαχειριζόμενους, εναλλακτικούς θεσμούς. Δεν πρέπει να ενισχυθούν με το να συμμετάσχουν σε προσχηματικές τελετουργίες περιορισμένης δημοκρατίας.

Ωστόσο, έχουμε προεδρικές εκλογές στις οποίες ο ένας υποψήφιος (ο Ρεπουμπλικάνος Ντόναλντ Τραμπ) είναι αναμφισβήτητα πολύ πιο κακός από τον άλλο (τη Δημοκρατική Καμάλα Χάρις). Μήπως οι αναρχικοί θα έπρεπε να ψηφίσουν για μια φορά το μικρότερο κακό;

Πολλοί μαρξιστές βρίσκονται επίσης σε δύσκολη θέση. Από τον Καρλ Μαρξ και μετά, η στρατηγική τους ήταν να δημιουργήσουν ένα εργατικό κόμμα σε αντιπαράθεση με όλα τα καπιταλιστικά κόμματα, από τα φιλελεύθερα έως τα συντηρητικά. Πολλοί μαρξιστές -τουλάχιστον όσοι επηρεάστηκαν από τον τροτσκισμό- έχουν αντιταχθεί στο να ψηφίσουν ποτέ καπιταλιστικά κόμματα. Ωστόσο, εδώ βρίσκονται αντιμέτωποι με δύο καπιταλιστικά κόμματα, το ένα που βρίσκεται στο αστικό κέντρο και το άλλο το οποίο είναι οιονεί φασιστικό. Θα πρέπει να ψηφίσουν τον μετριοπαθή καπιταλιστή υποψήφιο; (Επίσης, οι ελευθεριακοί-αυτόνομοι μαρξιστές απορρίπτουν γενικά την ψήφο και βρίσκονται σε παρόμοια δύσκολη θέση με τους αναρχικούς).

Ωστόσο, όταν συζητώ αυτές (και τις προηγούμενες) εκλογές με φίλους, συναδέλφους και συγγενείς, δεν προσπαθώ να τους πείσω να μην ψηφίσουν τους λιγότερο κακούς Δημοκρατικούς. Δεν με ενδιαφέρει και πολύ. Μία ή μερικές μεμονωμένες ψήφοι δεν κάνουν μεγάλη διαφορά. Οι ψήφοι ενός μικρού αριθμού ριζοσπαστών δεν έχουν μεγάλο αντίκτυπο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους περισσότερους πολίτες των ΗΠΑ, λόγω του αρχαϊκού και αντιδημοκρατικού συστήματος του Σώματος των Εκλεκτόρων (Electoral College). Μόνο μια μειοψηφία ζει στις έξι περίπου “Πολιτείες της μάχης”. Για όλους τους υπόλοιπους, οι ψήφοι τους είναι άσχετες – η κατάσταση έχει ήδη ρυθμιστεί. (Για παράδειγμα, ζω στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης, οι ψήφοι του σώματος εκλεκτόρων της οποίας θα πάνε σίγουρα στους Δημοκρατικούς).

Αντίθετα, προσπαθώ να πείσω τους άλλους να συμφωνήσουν ότι το μικρότερο κακό είναι πράγματι κακό. Δεδομένου ότι είναι δύσκολο για τους ανθρώπους να παραδεχτούν οι ίδιοι ότι υποστηρίζουν ένα κακό, υπάρχει μια τάση για τους φιλελεύθερους, μετά από λίγο, να πείθουν τους εαυτούς τους ότι το μικρότερο κακό, ενώ δεν είναι τέλειο, είναι πραγματικά πολύ καλό.

Οι φιλελεύθεροι ισχυρίζονται ότι υπάρχουν διάφορα θετικά προγράμματα για τα οποία η κυβέρνηση Μπάιντεν-Χάρις μπορεί να λάβει τα εύσημα. Αληθινά ή όχι, αυτά πρέπει να τεθούν δίπλα στις μαζικές δολοφονίες που πραγματοποιούνται στη Γάζα από την ισραηλινή κυβέρνηση, πληρωμένες και οπλισμένες από το αμερικανικό κράτος. Δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί αδιακρίτως. Αυτή είναι μόνο μια δραστηριότητα του τεράστιου στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος των ΗΠΑ, που υποστηρίζεται και από τα δύο κόμματα, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων υπερπόντιων στρατιωτικών βάσεων και αρκετών πυρηνικών βομβών για να εξοντώσουν την ανθρωπότητα. Για να μην αναφέρουμε τις μεταναστευτικές πολιτικές της κυβέρνησης των Δημοκρατικών. Επεξεργάστηκε ένα “διακομματικό” νομοσχέδιο για τη μετανάστευση, το οποίο αποδέχτηκε τις πιο καταπιεστικές πτυχές του προγράμματος των Ρεπουμπλικάνων. Το νομοσχέδιο απέτυχε μόνο όταν ο Τραμπ το κατήγγειλε, όντας απρόθυμος να αφήσει τους Δημοκρατικούς να πάρουν τα εύσημα. Η έκταση της οικονομικής ανισότητας και της περιφερειακής στασιμότητας έχει αυξηθεί – σημαντικοί παράγοντες που ώθησαν τους λευκούς εργαζόμενους προς τον Τραμπισμό. Και η κυβέρνηση Μπάιντεν-Χάρις προήδρευσε μιας τεράστιας επέκτασης της παραγωγής φυσικού αερίου και πετρελαίου στις ΗΠΑ, επιτιθέμενη περαιτέρω στη βιόσφαιρα. Οι Δημοκρατικοί μιλούν για τον τερματισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αλλά οι πολιτικές τους είναι ανεπαρκείς και τελικά θα οδηγήσουν στην καταστροφή του βιομηχανικού πολιτισμού. Το μικρότερο κακό εξακολουθεί να είναι ένα μεγάλο κακό.

Το πραγματικό ζήτημα είναι η μαζική στρατηγική

Το σημαντικό ζήτημα δεν είναι τι πρέπει να κάνει ένας μικρός αριθμός απομονωμένων ριζοσπαστών την ημέρα των εκλογών. Είναι τι πρέπει να υποστηρίξουν οι αναρχικοί επαναστάτες για τις μεγάλες οργανώσεις, κοινότητες και κινήματα: τα συνδικάτα, την αφροαμερικανική κοινότητα, τους Λατινοαμερικανούς, τους μετανάστες, τους Αραβοαμερικανούς, τις οργανωμένες γυναίκες, τους ΛΟΑΤΚΙ, τους οικολόγους, τους αντιπολεμικούς ακτιβιστές, κ.λπ. κ.λπ. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία αυτές οι δυνάμεις ακολουθούν μια στρατηγική οργάνωσης για το Δημοκρατικό Κόμμα, παρέχοντάς του χρήματα και προσωπικό. Είναι η “βάση” των Δημοκρατικών, χωρίς την οποία το κόμμα θα κατέρρεε. (Στο αμερικανικό σύστημα, κανένα από τα δύο κόμματα δεν έχει πραγματικά μέλη).

Αυτό που πρέπει να υποστηρίξουν οι αναρχικοί και άλλοι ριζοσπάστες είναι να σταματήσουν αυτές οι ομάδες να ξοδεύουν χρήματα και να διαθέτουν ανθρώπινο δυναμικό για τους Δημοκρατικούς και να υιοθετήσουν μια εναλλακτική, μη εκλογική, στρατηγική άμεσης δράσης.

Συνολικά, η φιλελεύθερη στρατηγική (που εφαρμόζεται επίσης από τους δημοκρατικούς σοσιαλιστές και τους κομμουνιστές) δεν έχει αποδώσει πολύ καλά. Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τους συντηρητικούς προέδρους και τα συντηρητικά Κογκρέσα διαδέχθηκαν περισσότερο ή λιγότερο φιλελεύθεροι/μέτριοι πρόεδροι, προς μεγάλη χαρά των προοδευτικών και των μεταρρυθμιστών. Όμως αυτές δεν οδήγησαν ποτέ σε σταθερή προοδευτική αλλαγή. Χρόνο με το χρόνο, αυτές οι φιλελεύθερες/μέτριες κυβερνήσεις ακολουθήθηκαν από όλο και πιο αντιδραστικές κυβερνήσεις.

Τους Κένεντι-Τζόνσον ακολούθησε ο Νίξον. Τον Κάρτερ ακολούθησε ο Ρίγκαν και στη συνέχεια ο πρώτος Μπους. Τον Κλίντον ακολούθησε ο δεύτερος Μπους. Τον Ομπάμα ακολούθησε ο Τραμπ, μέχρι στιγμής ο χειρότερος από όλους. Η εκλογή του Μπάιντεν δεν σταμάτησε την ανάπτυξη του Τραμπισμού και την πλήρη κατάληψη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος από αυτόν. Ακόμη και αν ο Τραμπ ηττηθεί τον Νοέμβριο του 2024, το ακροδεξιό ημιφασιστικό κίνημα θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Θα απειλήσει να έρθει στην εξουσία στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον. Με την πάροδο του χρόνου, το μεγαλύτερο κακό δεν μπορεί να νικηθεί από ένα μικρότερο κακό. Μόνο μια ριζοσπαστική εναλλακτική λύση μπορεί να το κάνει αυτό.

Η κύρια πολιτική των “δημοκρατικών σοσιαλιστών” (σοσιαλδημοκράτες, ρεφορμιστές κρατικοί σοσιαλιστές) ήταν να εργαστούν στο Δημοκρατικό Κόμμα. Ελπίζουν να το καταλάβουν, ή τουλάχιστον να καταλάβουν ένα τμήμα του. Αυτό είναι το πρόγραμμα του Bernie Sanders ή της Alexandria Ocasio-Cortez και των περισσότερων Δημοκρατικών Σοσιαλιστών της Αμερικής. Αντ’ αυτού, είναι αυτοί που έχουν καταληφθεί, γκρινιάζοντας για τη γενοκτονία των Μπάιντεν-Χάρις στη Γάζα, αλλά ανήμποροι να κάνουν πραγματικές αλλαγές στην κυβέρνηση. Έχουν κολλήσει να υποστηρίζουν μια κυβέρνηση μαζικής δολοφονίας – ως το μικρότερο κακό.

Ορισμένοι ριζοσπάστες επικρίνουν το Δημοκρατικό Κόμμα, για καλούς λόγους. Επιθυμούν να αντικαταστήσουν αυτό το κόμμα του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού, του ρατσισμού και της οικολογικής καταστροφής με ένα νέο κόμμα. Αυτό θα μπορούσε να ονομαστεί εργατικό κόμμα, ή προοδευτικό κόμμα, ή κόμμα των Πρασίνων, ή λαϊκό κόμμα. Μπορεί να ξεκινήσει από το μηδέν ή να αποσπαστεί από τους Δημοκρατικούς.

Το συμπέρασμα είναι ότι το πρόβλημα είναι το ίδιο το Δημοκρατικό Κόμμα και όχι το εκλογικό σύστημα του καπιταλιστικού κράτους. Αλλά η οικοδόμηση ενός νέου κόμματος στις ΗΠΑ θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη – καθόλου τυχαία. Το τεράστιο χρηματικό ποσό που απαιτείται, το εκλογικό σώμα, η διαμόρφωση των περιφερειών, ο αριθμός των υπογραφών για να μπει κανείς στο ψηφοδέλτιο, τα βρώμικα κόλπα των δύο καθιερωμένων κομμάτων, οι διαφορετικοί εκλογικοί κύκλοι για τις διάφορες θέσεις – όλα αυτά και πολλά άλλα καθιστούν ένα επιτυχημένο νέο κόμμα πρακτικά αδύνατο. Η τελευταία φορά που συνέβη αυτό ήταν η δημιουργία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος για το ζήτημα της δουλείας, καθώς η χώρα βρισκόταν στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου.

Σε κάθε περίπτωση, οι διάφοροι υποστηρικτές κάποιου νέου κόμματος σπάνια έχουν εξετάσει την ιστορία του σοσιαλιστικού εκλογικού κινήματος. Υπάρχει μια μακρά ιστορία ανεξάρτητων σοσιαλιστικών κομμάτων που κατέβηκαν στις εκλογές στην Ευρώπη και αλλού. Όπως προέβλεπαν οι αναρχικοί, οι εκλεγμένοι σοσιαλιστές αντιπρόσωποι προσαρμόζονταν πάντοτε στο πολιτικό περιβάλλον της κυβέρνησης. Έκαναν συμφωνίες και έγιναν “κολλητοί” με τους αστούς ομολόγους τους, γινόμενοι οι ίδιοι αστοί πολιτικοί.

Όποτε αυτά τα κόμματα πλησίασαν στην πραγματική εξουσία, οι καπιταλιστές τα κατέπνιξαν. Οι επιχειρήσεις προχώρησαν σε “απεργίες κεφαλαίου” (“capital strikes’), αρνούμενες να επενδύσουν στη χώρα και κλείνοντας τη βιομηχανία. Ξόδεψαν μεγάλα ποσά για τα συντηρητικά κόμματα. Επιχορήγησαν φασιστικές συμμορίες. Προώθησαν στρατιωτικά πραξικοπήματα. Οι σοσιαλδημοκράτες αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν ή να ανατραπούν. Από τους πρώτους σοσιαλδημοκράτες μέχρι την άνοδο του ευρωπαϊκού φασισμού και την ιστορία των σοσιαλιστών στη Γαλλία, τη Χιλή, την Ελλάδα (ΣΥΡΙΖΑ), τη Βενεζουέλα κ.ο.κ., οι εκλογικές στρατηγικές δεν λειτούργησαν ποτέ για να προχωρήσουμε προς μια νέα κοινωνία. Ωστόσο, κάθε φορά που υπάρχει μια άνοδος της αριστεράς, οι ρεφορμιστές σοσιαλιστές αντιμετωπίζουν μια εκλογική προσέγγιση ως μια ολοκαίνουργια λαμπρή ιδέα.

Αν όχι εκλογές, τότε τι;

Ρώτησαν οι φιλελεύθεροι και οι δημοκρατικοί σοσιαλιστές: Αν όχι εκλογές, τότε τι; Πώς θα διεκδικήσει ο λαός την εξουσία απέναντι στις κυρίαρχες ελίτ; Ή μήπως περιμένετε τη Μεγάλη Ημέρα, την Τελική Επανάσταση, που θα λύσει όλα τα προβλήματά μας; Τι κάνουμε στο μεταξύ;

Οι αναρχικοί επίσης τάσσονται υπέρ της βελτίωσης της ζωής των απλών ανθρώπων. Οι αναρχικοί δεν είναι υπέρ της αναμονής της επανάστασης, η οποία δεν είναι στη γωνία. Ο αγώνας για μεταρρυθμίσεις μπορεί να προκαλέσει στους ανθρώπους καλύτερες ζωές στο εδώ και το τώρα. Ακόμη και αν τέτοιοι αγώνες αποτύχουν, κατά καιρούς, οι εργαζόμενοι μπορεί να πάρουν μαθήματα για το ποιοι είναι οι πραγματικοί τους εχθροί και πώς να τους πολεμήσουν. Αλλά οι αναρχικοί επαναστάτες δεν υποστηρίζουν τις προσπάθειες να χρησιμοποιηθούν οι εκλογές και η κομματική πολιτική για να επιτευχθούν βελτιώσεις. Τι γίνεται τότε;

Ο Errico Malatesta υποστήριξε ότι “ό,τι λίγο καλό… γίνεται από τα εκλεγμένα σώματα… είναι στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα της λαϊκής πίεσης, στην οποία οι κυβερνώντες παραχωρούν ό,τι λίγο θεωρούν απαραίτητο για να ηρεμήσουν το λαό….. [Οι εκλογιστές] συγκρίνουν ό,τι γίνεται στον εκλογικό αγώνα με ό,τι θα συνέβαινε αν δεν γινόταν τίποτα- ενώ αντίθετα θα έπρεπε να συγκρίνουν τα αποτελέσματα που λαμβάνονται από… την κάλπη με εκείνα που λαμβάνονται όταν ακολουθούνται άλλες μέθοδοι, και με ό,τι θα μπορούσε να επιτευχθεί αν όλη η προσπάθεια που χρησιμοποιείται για να σταλούν αντιπρόσωποι στην εξουσία… [αντ’ αυτού] χρησιμοποιούνταν στον αγώνα για την άμεση επίτευξη του επιθυμητού”. (Malatesta 2019; σ. 179)

Για να επαναλάβουμε το προηγούμενο απόσπασμα του Κροπότκιν, οι αναρχικοί “προσπάθησαν να προωθήσουν τις ιδέες τους απευθείας στις εργατικές οργανώσεις και να παρακινήσουν αυτά τα συνδικάτα σε έναν άμεσο αγώνα ενάντια στο κεφάλαιο”.

Εξετάστε σημαντικά κινήματα στην ιστορία των ΗΠΑ: από τη δεκαετία του ’30 και μετά, οι εργαζόμενοι κέρδισαν την αναγνώριση των συνδικάτων σε μεγάλες βιομηχανίες. Αυτό το κατάφεραν με τεράστιες απεργίες, καταλήψεις εργοστασίων και μάχες με απεργοσπάστες, αστυνομία και εθνοφρουρά. Το New Deal θέσπισε την κοινωνική ασφάλιση και άλλες κοινωνικές παροχές λόγω αυτής της μαζικής πίεσης από τα κάτω.

Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, οι Αφροαμερικανοί κέρδισαν το τέλος του νόμιμου Τζιμ Κρόου (Jim Crow) και της ρατσιστικής τρομοκρατίας. Συμμετείχαν σε μποϊκοτάζ, μαζική “πολιτική ανυπακοή” (παραβίαση του νόμου), διαδηλώσεις και αστεακές εξεγέρσεις (“ταραχές”). Το δικαίωμα ψήφου, η άρση του διαχωρισμού, οι νόμοι κατά των διακρίσεων και τα προγράμματα κατά της φτώχειας επιτεύχθηκαν μέσω αυτών των αγώνων από τα κάτω.

Το κίνημα κατά του πολέμου των ΗΠΑ στο Βιετνάμ περιελάμβανε τεράστιες διαδηλώσεις, αντίσταση κατά της επιστράτευσης, πολιτική ανυπακοή, καταλήψεις και απεργίες πανεπιστημίων και μια ουσιαστική ανταρσία στο στρατό. (Και, φυσικά, τον στρατιωτικό αγώνα του βιετναμέζικου λαού).

Την περίοδο αυτή, υπήρξε μια έξαρση των εργατικών αγώνων, συμπεριλαμβανομένης της οργάνωσης συνδικάτων και απεργιών στην υγειονομική περίθαλψη και στους δημόσιους υπαλλήλους, καθώς και άγριες απεργίες σε βασικές βιομηχανίες (όπως τα ταχυδρομεία). Το κίνημα ΛΟΑΤΚΙ εξερράγη με την εξέγερση της οδού Κρίστοφερ (Christopher Street rebellion). Περιελάμβανε τη μετέπειτα πολιτική ανυπακοή ACT-UP για τον αγώνα ενάντια στη δημόσια αδράνεια για το AIDS. Το κίνημα για την απελευθέρωση των γυναικών αναπτύχθηκε στο πλαίσιο αυτών των λαϊκών αγώνων και της ριζοσπαστικοποίησης.

Οι περίοδοι ριζοσπαστικοποίησης έχουν εκλείψει. Τα συνδικάτα ενσωματώθηκαν στο σύστημα, εξαρτώμενα σε μεγάλο βαθμό από το Δημοκρατικό Κόμμα. Ο νομικός διαχωρισμός τερματίστηκε – αν και οι Αφροαμερικανοί εξακολουθούσαν να βρίσκονται στον πάτο της αμερικανικής κοινωνίας. Το αμερικανικό κράτος αποσύρθηκε από το Βιετνάμ – αν και ο ιμπεριαλισμός και ο πόλεμος συνεχίζονται. Το κίνημα των μαύρων συνεταιρίστηκε από τους Δημοκρατικούς, όπως και τα απομεινάρια του αντιπολεμικού κινήματος. Το Δημοκρατικό Κόμμα λειτούργησε ως το “νεκροταφείο των κινημάτων”.

Ωστόσο, τα διδάγματα παραμένουν, ότι οι πραγματικές νίκες μπορούν να κερδηθούν μέσα από τα λαϊκά μαζικά κινήματα και την άμεση δράση, έξω από την εκλογική παγίδα. Η ανάπτυξη της μαχητικότητας των συνδικάτων τα τελευταία χρόνια και το φιλοπαλαιστινιακό κίνημα εντός και εκτός πανεπιστημιακών πανεπιστημίων, δίνουν ελπίδα για το μέλλον. Μια γενική απεργία σε μια μεγάλη πόλη μπορεί να αλλάξει την εθνική πολιτική. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος για τον αντικρατικό σοσιαλισμό παρά μόνο μέσα από τη μαζική δράση του λαού.

Είναι ακόμα φασισμός;

Σε κάθε εκλογικό κύκλο, οι φιλελεύθεροι έχουν την τάση να φωνάζουν ότι “έρχεται ο φασισμός!”, εκτός αν ηττηθούν οι Ρεπουμπλικάνοι. Έχουν δίκιο αυτή τη φορά;

Υπάρχει διάχυτος φόβος, που διαδίδεται από τους φιλελεύθερους, ακόμη και από τους όχι και τόσο φιλελεύθερους Δημοκρατικούς, ότι η εκλογή του Τραμπ θα σημάνει την αντικατάσταση της αμερικανικής δημοκρατίας από μια φασιστικού τύπου δικτατορία. Από την άλλη πλευρά, μεταξύ των ακροαριστερών, υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο καπιταλιστικών κομμάτων. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές μεταξύ του απροκάλυπτου φασισμού και της μη ύπαρξης σημαντικών διαφορών.

Κατά τη γνώμη μου, υπάρχει μικρή πιθανότητα μια νίκη του Τραμπ να εγκαθιδρύσει γρήγορα ένα καθεστώς στο πρότυπο του κλασικού ευρωπαϊκού φασισμού. Αυτό θα απαιτούσε να ανακηρυχθεί ο Τραμπ πρόεδρος εφ’ όρου ζωής, να ακυρωθούν όλες οι περαιτέρω εκλογές, να τεθούν εκτός νόμου όλα τα άλλα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων των Δημοκρατικών, να ανασταλεί το Σύνταγμα και να εξοπλιστεί ένα ένστολο κίνημα αυτοδικίας παρόμοιο με τα τάγματα εφόδου του Χίτλερ ή οι Μελανοχίτωνες (σ.τ.μ.: Black Shirts στοαγγλικό πρωτότυπο) του Μουσολίνι.

Οι επιχειρηματίες δεν το επιθυμούν αυτό – άλλωστε κερδίζουν πολλά χρήματα με την ισχύουσα ρύθμιση. (Το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων -που σήμερα αποκαλείται “η τάξη των δωρητών” (“the donor class”)- υποστηρίζει τους Δημοκρατικούς στις πρόσφατες εκλογές). Υπάρχει εκτεταμένη αναταραχή, αλλά όχι αρκετή για να κάνει τα αφεντικά να νιώσουν ότι απειλούνται για τον πλούτο τους. Το υπόλοιπο κατεστημένο, εντός και εκτός κυβέρνησης, δεν θέλει τον ανοιχτό φασισμό -συμπεριλαμβανομένης της “κοινότητας των μυστικών υπηρεσιών” (εθνικές αστυνομικές δυνάμεις) και των κορυφαίων στρατιωτικών. Είναι αδύνατο να γίνει ένα επιτυχημένο πραξικόπημα χωρίς την υποστήριξη των ανθρώπων με χρήματα και των ανθρώπων με όπλα. Και τουλάχιστον ο μισός πληθυσμός δεν το θέλει αυτό.

Πιο πιθανό είναι ένας υφέρπων αυταρχισμός, που να διατηρεί τις μορφές της πολιτικής δημοκρατίας, ενώ τις αδειάζει από περιεχόμενο. Θα τείνει προς την Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν παρά προς το Τρίτο Ράιχ του Χίτλερ.

“Αυτό που είναι πιθανό να δούμε είναι ένας παρατεταμένος φασισμός λιγότερο δολοφονικής έντασης, ο οποίος, όταν βρίσκεται στην εξουσία, δεν καταργεί αναγκαστικά όλες τις μορφές της αστικής δημοκρατίας, δεν εξοντώνει αναγκαστικά με φυσικό τρόπο την αντιπολίτευση και μπορεί ακόμη και να επιτρέψει στον εαυτό του να καταψηφιστεί από την εξουσία περιστασιακά. [Όπως συνέβη πρόσφατα στην Πολωνία – WR]. Αλλά επειδή η διάδοχη κυβέρνησή της… θα είναι επίσης ανίκανη να ανακουφίσει την κρίση, τα φασιστικά στοιχεία είναι πιθανό να επιστρέψουν επίσης στην εξουσία”. (Patnaik & Patnaik 2019- σ. 29)

Κάποιοι λένε ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, αφού οι ΗΠΑ έχουν περάσει περιόδους δεξιάς καταστολής και εξήλθαν από αυτές θαυμάσια. Για παράδειγμα, τη δεκαετία του ’50, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ σαρώθηκαν από την αντικομμουνιστική υστερία. Επικεφαλής ήταν ο Joe McCarthy, ο J. Edgar Hoover, η Αντιαμερικανική Επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων και πολλοί άλλοι. Οι Δημοκρατικοί, από τον πρόεδρο Τρούμαν μέχρι τους φιλελεύθερους, συμμετείχαν σε αυτήν, θεσπίζοντας προγράμματα πίστης και πολιτικές εκκαθαρίσεις κυβερνητικών υπαλλήλων (συμπεριλαμβανομένου του Τζ. Ρόμπερτ Οπενχάιμερ). Άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους στη δημόσια διοίκηση, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στα συνδικάτα, στη βιομηχανία του θεάματος και αλλού. Εν τω μεταξύ, στις νότιες Πολιτείες υπήρχε νόμιμος φυλετικός διαχωρισμός, ο οποίος επιβαλλόταν βίαια από την αστυνομία και την Κου Κλουξ Κλαν. Αλλά τελικά αυτή η κατασταλτική πολιτική έσπασε από το Κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων και το κίνημα κατά του πολέμου του Βιετνάμ.

Ωστόσο, οι δεκαετίες του ’50 και του ’60 ήταν η περίοδος της “μεταπολεμικής έκρηξης”, μια μεγάλη άνοδος της ευημερίας, τουλάχιστον για πολλούς λευκούς στις Η.Π.Α. Η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου κατέστησε περιττό για τους κυβερνώντες να εγκαταλείψουν τα πλεονεκτήματα της πολιτικής δημοκρατίας (πλεονεκτήματα γι’ αυτούς), παρά τις αναταραχές της “δεκαετίας του ’60”.

Σήμερα το σύστημα αντιμετωπίζει βαθύτερες κρίσεις. Σε παγκόσμια κλίμακα ο καπιταλισμός είναι εύθραυστος και συγκρουσιακός. Υπάρχουν πόλεμοι που μαίνονται σε διάφορα μέρη. Η οικονομία των ΗΠΑ, αν και σχετικά ισχυρότερη από τον υπόλοιπο κόσμο προς το παρόν, βρίσκεται σε παρακμή. Η ανισότητα είναι χειρότερη από ποτέ, υπάρχει στασιμότητα σε μεγάλα τμήματα του συστήματος, και διατηρεί τα κέρδη του αντλώντας τεράστιες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου – καταδικάζοντας έτσι τη βιομηχανική κοινωνία. Η δυστυχία και η δυσαρέσκεια μεγάλων τμημάτων της κατώτερης μεσαίας τάξης και της λευκής εργατικής τάξης έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις. Οι άνθρωποι αναζητούν λύσεις. Χωρίς ένα σημαντικό ριζοσπαστικό κίνημα, αυτά τα στρώματα του πληθυσμού στρέφουν το βλέμμα τους στην ακροδεξιά. Είναι ανοιχτοί στο να κατηγορήσουν τους Λατίνους και τους μουσουλμάνους μετανάστες για τα προβλήματά τους. Γίνονται πρόθυμοι να ακούσουν δημαγωγούς όπως ο Τραμπ, οι οποίοι υπόσχονται να τους οδηγήσουν σε μια μυθική χώρα της λευκής υπεροχής, της χριστιανικής κυριαρχίας και του πατριωτικού μεγαλείου.

Το πώς μερικοί ριζοσπάστες, διαφόρων πεποιθήσεων, θα ψηφίσουν ή δεν θα ψηφίσουν τον Νοέμβριο δεν είναι το σημαντικό ζήτημα. Το ζήτημα είναι αν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί ένα ανεξάρτητο κίνημα των κινημάτων, της εργατικής τάξης και όλων όσων καταπιέζονται και απειλούνται από αυτό το καταστροφικό σύστημα, για να αντιταχθούν στους καπιταλιστές, το κατεστημένο τους, το κράτος τους και όλα τα συστήματα καταπίεσης. Είναι αν μπορεί να οργανωθεί μια επαναστατική αντιεξουσιαστική πτέρυγα αυτών των κινημάτων που θα παλέψει για μια ελεύθερη κοινωνία.

Πηγές:

Kropotkin, Peter (2002). “Anarchism” [from the Encyclopedia Britannica]. Anarchism; A Collection of Revolutionary Writings. (Roger Baldwin, ed.) Mineola NY: Dover Publications. Pp. 284—300.
Malatesta, Errico (2019). “Towards Anarchy” Malatesta in America 1899—1900. The Complete Works of Malatesta. Vol. IV. (Davide Turcato, ed.). Chico CA: AK Press.
Paitnaik, Utsa, & Paitnaik, Prabhat (2019). “Neoliberal Capitalism at a Dead End.” Monthly Review, vol. 71, no. 3. Pp. 20—31.