Δημοκρατία και Αναρχία
Του Ερρίκο Μαλατέστα
Στο άρθρο που ακολουθεί από το 1924, ο Errico Malatesta, ενώ συμφωνεί ότι η δημοκρατία είναι προτιμότερη από τη δικτατορία, προσφέρει μια αναρχική κριτική στη δημοκρατία και εξηγεί γιατί η αναρχία είναι καλύτερη. Ο Μαλατέστα τονίζει ότι για να θριαμβεύσει η κοινωνική επανάσταση και η αναρχία, οι αναρχικοί πρέπει να προσφέρουν πρακτικές λύσεις στα πιεστικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο λαός.
Οι αχαλίνωτες δικτατορικές κυβερνήσεις στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Ρωσία, που προκαλούν τόσο φθόνο και λαχτάρα μεταξύ των πιο αντιδραστικών και δειλών κομμάτων σε όλο τον κόσμο, προμηθεύουν τη στερημένη «δημοκρατία» με ένα είδος νέας παρθενίας. Έτσι, βλέπουμε να επανεμφανίζονται -όταν δεν τους λείπει το θάρρος- πλάσματα παλαιών καθεστώτων, καλά συνηθισμένα στις σκοτεινές τέχνες της πολιτικής και υπεύθυνα για την καταστολή και τις σφαγές εργαζομένων, που παρουσιάζονται ως άνθρωποι της προόδου, που επιδιώκουν να κυριαρχίσουν στο εγγύς μέλλον στο όνομα της απελευθέρωσης.
Και, δεδομένης της κατάστασης, ίσως και να τα καταφέρουν.
Υπάρχει κάτι που πρέπει να ειπωθεί για τις επικρίσεις που γίνονται στη δημοκρατία από δικτατορικά καθεστώτα και για τον τρόπο με τον οποίο αποκαλύπτουν τις κακίες και τα ψέματα της δημοκρατίας. Θυμάμαι εκείνον τον αναρχικό, τον Χέρμαν Σαντομίρσκι, έναν μπολσεβίκο ταξιδιώτη με τον οποίο είχαμε γλυκόπικρη επαφή την εποχή της διάσκεψης της Γένοβας, και που τώρα προσπαθεί να παρομοιάσει τον Λένιν με τον Μπακούνιν. Λέω ότι θυμάμαι τον Σαντομίρσκι που για να υπερασπιστεί το ρωσικό καθεστώς προσέτρεξε στον Κροπότκιν για να αποδείξει ότι η δημοκρατία δεν είναι η καλύτερη μορφή κοινωνικής δομής που μπορεί να φανταστεί κανείς. Η συλλογιστική του μέθοδος, ως Ρώσος, μου θύμισε -και νομίζω ότι σας το είπα- τη συλλογιστική που έκαναν ορισμένοι συμπατριώτες του όταν, ως απάντηση στην οργή του πολιτισμένου κόσμου για το ξεγύμνωμα, το μαστίγωμα και τον απαγχονισμό γυναικών, υποστήριξαν ότι εάν οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν ίσα δικαιώματα θα πρέπει επίσης να αποδέχονται ίσες ευθύνες. Όσοι υπερασπιστές της φυλακής και του ικριώματος θυμούνται τα δικαιώματα των γυναικών μόνο όταν αυτά χρησιμεύουν ως πρόσχημα για νέες φρικαλεότητες! Έτσι, οι δικτατορίες αντιτίθενται στις δημοκρατικές κυβερνήσεις μόνο όταν ανακαλύπτουν ότι υπάρχει μια μορφή διακυβέρνησης που δίνει ακόμη περισσότερο χώρο στον δεσποτισμό και την τυραννία σε όσους καταφέρνουν να κρατήσουν την εξουσία.
Για μένα δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χειρότερη των δημοκρατιών είναι πάντα προτιμότερη, αν και ίσως μόνο από εκπαιδευτική άποψη, από την καλύτερη των δικτατοριών. Φυσικά, η δημοκρατία, η λεγόμενη κυβέρνηση του λαού, είναι ψέμα. αλλά το ψέμα πάντα ελαφρώς δένει τον ψεύτη και περιορίζει τον βαθμό της αυθαίρετης εξουσίας του. Φυσικά ο «κυρίαρχος λαός» είναι ένας κλόουν του κυρίαρχου, ένας σκλάβος με ένα στέμμα και ένα σκήπτρο από παπιέ-μασέ. Αλλά το να πιστεύεις τον εαυτό σου ελεύθερο, ακόμα κι όταν δεν είσαι, είναι πάντα καλύτερο από το να είσαι σκλάβος και να αποδέχεσαι τη δουλεία ως κάτι δίκαιο και αναπόφευκτο.
Η δημοκρατία είναι ψέμα, είναι καταπίεση και στην πραγματικότητα είναι ολιγαρχία. δηλαδή η κυβέρνηση των λίγων προς όφελος μιας προνομιούχου τάξης. Αλλά μπορούμε ακόμα να την πολεμήσουμε στο όνομα της ελευθερίας και της ισότητας, σε αντίθεση με εκείνους που την έχουν αντικαταστήσει ή θέλουν να την αντικαταστήσουν με κάτι χειρότερο.
Δεν είμαστε δημοκράτες, γιατί, μεταξύ άλλων, η δημοκρατία αργά ή γρήγορα οδηγεί σε πόλεμο και δικτατορία. Ακριβώς όπως δεν είμαστε υπερασπιστές των δικτατοριών, μεταξύ άλλων, επειδή η δικτατορία ξυπνά την επιθυμία για δημοκρατία, προκαλεί επιστροφή στη δημοκρατία και επομένως τείνει να διαιωνίσει έναν φαύλο κύκλο στον οποίο η ανθρώπινη κοινωνία ταλαντεύεται μεταξύ ανοιχτής τυραννίας και βάναυσης και μιας ψεύτικης και δόλιας ελευθερίας.
Έτσι, κηρύσσουμε πόλεμο στη δικτατορία και πόλεμο στη δημοκρατία. Τι βάζουμε όμως στη θέση του;
Δεν είναι όλοι οι δημοκράτες σαν αυτούς που περιγράφηκαν παραπάνω – υποκριτές που λίγο πολύ γνωρίζουν ότι στο όνομα του λαού θέλουν να κυριαρχήσουν στο λαό και να τον εκμεταλλευτούν και να τον καταπιέσουν. Υπάρχουν πολλοί, ειδικά μεταξύ των νεαρών Ρεπουμπλικανών, που πιστεύουν σοβαρά στη δημοκρατία και τη βλέπουν ως το μέσο για να αποκτήσουν πλήρη και πραγματική ελευθερία και ανάπτυξη για όλους.
Αυτοί είναι οι νέοι που θα θέλαμε να ξανακερδίσουμε, να τους πείσουμε να μην μπερδεύουν μια αφηρημένη ένοια- «τους ανθρώπους» – με τη ζωντανή πραγματικότητα, που είναι γυναίκες και άνδρες με όλες τις διαφορετικές ανάγκες, τα πάθη και τις συχνά αντιφατικές φιλοδοξίες τους.
Δεν είναι πρόθεσή μας εδώ να επαναλάβουμε την κριτική μας για το κοινοβουλευτικό σύστημα και όλα τα μέσα ενημέρωσης που έχουν σχεδιαστεί για να υπάρχουν βουλευτές που εκπροσωπούν υποτήθεται τη βούληση του λαού, μια κριτική που, μετά από πενήντα χρόνια αναρχικής προπαγάνδας, γίνεται τελικά αποδεκτή και μάλιστα επαναλαμβάνεται από αυτούς τους συγγραφείς που φαίνεται να μειώνουν περισσότερο τις ιδέες μας (π.χ. Πολιτικές Επιστήμες , του γερουσιαστή Gaetano Mosca).
Περιοριζόμαστε στο να προσκαλούμε τους μικρούς μας φίλους να χρησιμοποιήσουν μεγαλύτερη ακρίβεια στη γλώσσα, με την πεποίθηση ότι μόλις αναλυθούν διεξοδικά οι προτάσεις τους θα δουν μόνοι τους πόσο κενές είναι.
«Κυβέρνηση του λαού», όχι, γιατί αυτό προϋποθέτει αυτό που δεν θα μπορούσε ποτέ να συμβεί – την πλήρη ομοφωνία της βούλησης όλων των ατόμων που απαρτίζουν τον λαό.
Θα ήταν πιο κοντά στην αλήθεια να πούμε «κυβέρνηση της πλειοψηφίας του λαού». Αυτό συνεπάγεται μια μειοψηφία που πρέπει είτε να επαναστατήσει είτε να υποταχθεί στη θέληση των άλλων.
Αλλά δεν συμβαίνει ποτέ οι εκπρόσωποι της πλειοψηφίας του λαού να συμφωνούν σε όλα τα θέματα. Είναι λοιπόν απαραίτητο να καταφύγουμε ξανά στο πλειοψηφικό σύστημα και έτσι θα πλησιάσουμε την αλήθεια με: «κυβέρνηση της πλειοψηφίας όσων εκλέγονται από την πλειοψηφία των ψηφοφόρων». Αυτό που ήδη αρχίζει να μοιάζει πολύ με την κυβέρνηση της μειοψηφίας.
Και αν λάβει κανείς υπόψη του τον τρόπο με τον οποίο διεξήχθησαν οι εκλογές, πώς σχηματίζονται τα πολιτικά κόμματα και οι κοινοβουλευτικές ομάδες και πώς θεσπίζονται νόμοι, πώς ψηφίζονται και εφαρμόζονται, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς τι έχει ήδη αποδειχθεί από την καθολική ιστορική εμπειρία: ακόμη και στις πιο δημοκρατικές δημοκρατίες είναι πάντα μια μικρή μειοψηφία που κυβερνά και επιβάλλει τη βούληση και τα συμφέροντά της με τη βία.
Επομένως, όσοι θέλουν πραγματικά τη «κυβέρνηση του λαού» με την έννοια ότι ο καθένας μπορεί να επιβεβαιώσει τη δική του βούληση, τις ιδέες και τις ανάγκες του, πρέπει να διασφαλίσει ότι κανείς δεν μπορεί να κυβερνήσει τους άλλους, ούτε η πλειοψηφία ούτε η μειοψηφία. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση, δηλαδή κάθε καταναγκαστική οργάνωση, πρέπει να καταργηθεί και να αντικατασταθεί από την ελεύθερη οργάνωση όσων έχουν κοινά συμφέροντα και σκοπούς.
Αυτό θα ήταν πολύ απλό εάν όλες οι ομάδες και όλα τα άτομα μπορούσαν να ζήσουν απομονωμένα και μόνα τους, με τον δικό τους τρόπο, συντηρώντας τον εαυτό τους ανεξάρτητα από τους υπόλοιπους, καλύπτοντας τις δικές τους υλικές και ηθικές ανάγκες. Αλλά αυτό δεν είναι δυνατό, και αν ήταν, δεν θα ήταν επιθυμητό αφού θα σήμαινε την παρακμή της ανθρωπότητας προς τη βαρβαρότητα και την αγριότητα.
Εάν είναι αποφασισμένοι να υπερασπιστούν τη δική τους αυτονομία, τη δική τους ελευθερία, κάθε άτομο ή ομάδα πρέπει επομένως να κατανοήσει τους δεσμούς αλληλεγγύης που τους δένουν με την υπόλοιπη ανθρωπότητα και να έχει μια ανεπτυγμένη αίσθηση συμπάθειας και αγάπης για τον πλησίον τους. Είναι ο τρόπος να γνωρίζουμε πώς να κάνουμε εθελοντικά εκείνες τις ουσιαστικές θυσίες για τη ζωή στην κοινωνία που αποφέρουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη σε κάθε δεδομένη κατάσταση.
Αλλά πάνω από όλα πρέπει να καταστεί αδύνατο για κάποιους να επιβάλουν, και να απορροφήσουν, τη συντριπτική πλειοψηφία με υλική βία.
Ας ξεριζώσουμε τον χωροφύλακα, τον ένοπλο στην υπηρεσία του δεσπότη, και έτσι ή αλλιώς πρέπει να συνάψουμε ελεύθερη συμφωνία, γιατί χωρίς τέτοια συμφωνία, ελεύθερη ή αναγκαστική, δεν γίνεται να ζήσουμε.
Αλλά ακόμη και η ελευθερη συμφωνία θα ωφελήσει πάντα περισσότερο όσους είναι πνευματικά και τεχνικά προετοιμασμένοι. Συνιστούμε λοιπόν στους φίλους μας και σε όσους θέλουν πραγματικά το καλό όλων, να μελετήσουν τα πιο επείγοντα προβλήματα, αυτά που θα απαιτήσουν πρακτική λύση την ίδια μέρα που ο λαός αποτινάξει τον ζυγό που τον καταπιέζει.
Pensiero e Volontà , Μάρτιος 1924
Πηγή: Rebeldealegre
