Η μάχη της παράγκας (η ιστορία του τραγουδιού “Δραπετσώνα”).
Το βίντεο έγινε με αφορμή την Θεοδώρα Γλύξμπουργκ, κόρη του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, η οποία χόρευε, πριν από κάποιες μέρες, το τραγούδι «Δραπετσώνα» στο Βυζαντινό Μουσείο, που της παραχωρήθηκε από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας για το γαμήλιο πάρτυ της. Η βασιλική οικογένεια και οι φίλοι τους βρόμισαν το τραγούδι χορεύοντας και διασκεδάζοντας με αυτό. Ένα τραγούδι που γράφτηκε από τον κομμουνιστή ποιητή Τάσο Λειβαδίτη για τον λαό της Δραπετσώνας, που το 1960, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, υπό την αιγίδα του βασιλιά Παύλου, παππού της Θεοδώρας, έδιωχνε με τη βία τους κατοίκους της Δραπετσώνας, και κατέστρεφε τα σπίτια τους. Το τραγούδι γράφτηκε με αφορμή τη μάχη που έδωσαν οι κάτοικοι της Δραπετσώνας για να παραμείνουν στην περιοχή, γνωστή και ως “Μάχη της παράγκας”.
Η ιστορία της Δραπετσώνας συνδέεται άμεσα με το προσφυγικό κύμα που ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923. Χιλιάδες πρόσφυγες από τον Πόντο, τη Σμύρνη και την Καππαδοκία εγκαταστάθηκαν εκεί, σε μια περιοχή που πριν ήταν σχεδόν άγνωστη. Οι πρόσφυγες, εξαντλημένοι από το ταξίδι και εγκαταλειμμένοι από το ελληνικό κράτος, βρέθηκαν σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης, χωρίς πρόσβαση σε βασικές υποδομές. Με ό,τι υλικά είχαν στη διάθεσή τους, όπως τσίγκο και ξύλα, έφτιαξαν περίπου 2.500 παράγκες, όπου συνωστίζονταν πολλές οικογένειες.
Η Δραπετσώνα έγινε κέντρο της εργατικής τάξης, καθώς οι πρόσφυγες δούλευαν σε εργοστάσια και λιμάνια, με εξαντλητικά ωράρια και χαμηλούς μισθούς. Παρά τις δυσκολίες, ανέπτυξαν ισχυρούς δεσμούς αλληλεγγύης και οι κομμουνιστικές ιδέες βρήκαν πρόσφορο έδαφος. Η περιοχή γνώρισε έντονους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες. Οι προσφυγικές συχνά πρωτοστατούσαν σε απεργίες, διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις. Το 1960, η κυβέρνηση Καραμανλή αποφάσισε να εκδιώξει τους κατοίκους για να περιορίσει την κομμουνιστική επιρροή, προτείνοντας ένα ανεπαρκές στεγαστικό πρόγραμμα. Αυτό οδήγησε σε βίαιες συγκρούσεις, με κορύφωση την εισβολή της αστυνομίας στις 14 Νοεμβρίου, όταν ο Αστυνομικός Διευθυντής Πειραιά, με περισσότερους από 1000 αστυνομικούς και με μπουλντόζες, εισέβαλαν στη Δραπετσώνα.
Άρχισαν να χτυπούν τους κατοίκους, ακόμα και παιδιά και ηλικιωμένους, ενώ κατεδάφιζαν τις παράγκες. Τη στιγμή που εισέβαλαν οι περισσότεροι κάτοικοι απουσίαζαν, καθώς δούλευαν στα εργοστάσια και τα μηχανουργεία. Παρόλα αυτά ο αιφνιδιασμός της επίθεσης γρήγορα μετατράπηκε σε οργή. Οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες και τα παιδιά αντέδρασαν πετώντας πέτρες και χρησιμοποιώντας ξύλα ενάντια στις δυνάμεις της αστυνομίας και τα συνεργεία, αρνούμενοι να αφήσουν τα σπίτια τους. Η σύγκρουση εξαπλώθηκε, με αποτέλεσμα πολλοί κάτοικοι να τραυματιστούν. Αυτό ανάγκασε τον εισαγγελέα Πειραιά, να ακυρώσει την απόφαση. Αφού αποχώρησαν οι κρατικές δυνάμεις, οι κάτοικοι ξεκίνησαν να ξαναχτίζουν τις παράγκες που είχαν γκρεμιστεί.
Οι περισσότεροι τραυματίες ήταν γυναίκες και ηλικιωμένοι, ενώ οι κάτοικοι κατήγγειλαν την υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία.
Μετά την επιδιόρθωση των ζημιών, οι γυναίκες ντυμένες στα μαύρα, μαζί με τα παιδιά τους, ξεκίνησαν πορεία διαμαρτυρίας προς το Υπουργείο Πρόνοιας στον Πειραιά. Ωστόσο, στο σταθμό του ΗΣΑΠ τους περίμεναν μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις, οι οποίες κατέστειλαν βίαια την πορεία.
Το ζήτημα έκλεισε οριστικά με την επέμβαση της χούντας, και του Παττακού, που ισοπέδωσαν την περιοχή. Τελικά οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε νέα σπίτια το 1986, 26 χρόνια μετά την πρώτη προσπάθεια εκδίωξής τους.
Οι στίχοι του τραγουδιού:
Μ’ αίμα χτισμένο, κάθε πέτρα και καημός
κάθε καρφί του πίκρα και λυγμός
Μα όταν γυρίζαμε το βράδυ απ’ τη δουλειά
εγώ και εκείνη όνειρα, φιλιά
Το `δερνε αγέρας κι η βροχή
μα ήταν λιμάνι κι αγκαλιά και γλυκιά απαντοχή
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε ψυχή.
Πάρ’ το στεφάνι μας, πάρ’ το γεράνι μας
στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή
Κράτα το χέρι μου και πάμε αστέρι μου
εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί
Ένα κρεβάτι και μια κούνια στη γωνιά
στην τρύπια στέγη του άστρα και πουλιά
Κάθε του πόρτα ιδρώτας κι αναστεναγμός
κάθε παράθυρό του κι ουρανός
Κι όταν ερχόταν η βραδιά
μες στο στενό σοκάκι ξεφαντώναν τα παιδιά
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε καρδιά
Πάρ’ το στεφάνι μας, πάρ’ το γεράνι μας
στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή
Κράτα το χέρι μου και πάμε αστέρι μου
εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί
Πηγές:
📚 Για μια χούφτα τούβλα- Η μάχη της παράγκας / Δραπετσώνα 1960, Τραμπάκουλας
🌐 Δραπετσώνα 1960: Η μάχη της παράγκας και η ιστορία ενός τραγουδιού – pandiera.gr
🌐 Δραπετσώνα 1960: Η «μάχη της παράγκας» efsyn.gr
🌐 62 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ «ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΚΑΣ» ΣΤΗ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ – keratsini-drapetsona.gr
🌐14 Νοεμβρίου 1960 ξεκινά στη Δραπετσώνα η μάχη της παράγκας – pontosnews.gr
🎥 Σπάνια πλάνα με τους πρώτους Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ελλάδα – Pontos News
🎥 Σμύρνη Αθήνα Πειραιάς, οι πρόσφυγες του 1922 – First XYZ Contagion Channel
🎥 Απεργία Αυγούστου 1923 – papatha
🎥 53 Χιλιάδες πρόσφυγες – papatha #ιστορία #Δραπετσώνα
